Чӑваш Енре «Земство тухтӑрӗ» тата «Земство фельдшерӗ» программӑсемпе яла ӗҫлеме каякансене ытларах тӳлеме пуҫлӗҫ. Ку ыйтӑва паян иртнӗ Чӑваш Ен Правительствин ларӑвӗнче хускатнӑ.
Земство тухтӑрӗсене маларах 1 миллион тенкӗ, фельдшерӗсене ҫур миллион тенкӗ паратчӗҫ. Ӳлӗмрен тухтӑрсене 1,5 миллион тенкӗ пама тытӑнасшӑн, фельдшерсене — 750 пин тенкӗ. Ку укҫа аякри, ҫитме йывӑр ялсене ӗҫлеме вырнаҫнисене лекӗ. Ун пек территорисене палӑртассипе халӗ ӗҫлеҫҫӗ.
«Земство тухтӑрӗ» программа пурнӑҫа кӗме тытӑннӑ хыҫҫӑн 471 килӗшӳ тунӑ, фельдшерсемпе — 63. Юлашкинчен каланисенчен 30-шӗ фельдшерпа акушер пункчӗсене ӗҫе вырнаҫнӑ, 33-шӗ — васкавлӑ медицина пулӑшӑвне.
Маларах асӑннӑ программӑпа Канаш, Патӑрьел, Шупашкар районӗсене ытларах суйлаҫҫӗ.
Ӗнер Ҫеҫпӗл Мишшин тӑван тӑрӑхӗнче республикӑри паллӑ ҫынсем вырӑнти шкул ачисемпе тӗл пулнӑ. Канаш районне Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай (вӑл – Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ фонд ертӳҫи), Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗ, ҫыравҫӑ тата радиожурналист Ольга Тургай, Ҫеҫпӗл ялӗн хисеплӗ ҫынни, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Виталий Никитин-Станьял, ЧППУн профессорӗ Юлия Димитриева (вӑл —«Ҫеҫпӗл» фильмра поэт сӑнарне калӑпланӑ Иосиф Дмитриевӑн мӑшӑрӗ). Тепӗр майлӑ каласан, вӗсем пурте — Ҫеҫпӗл Мишши ячӗпе тата Ҫеҫпӗл ялӗпе ҫыхӑннӑ ҫынсем.
Хӑнасем хӑйсен ҫамрӑклӑхне аса илнӗ, пурнӑҫри кӑсӑклӑ самантсемпе паллаштарнӑ. Хӑнасем ял ҫыннисемпе те тӗл пулнӑ. Педагогика ӗҫӗн ветеранне Анатолий Орлова Ҫеҫпӗл ялӗн хисеплӗ ҫынни ят пани ҫинчен калакан свидетельство панӑ. Иосиф Димитриева та (вӑл пирӗнпе юнашар ҫук ӗнтӗ) ҫак ята пама йышӑннӑ. Ҫавна ҫирӗплетекен хута унӑн мӑшӑрне Юлия Димитриевӑна панӑ.
Шупашкарти 22-мӗш шкула Раҫҫейӗн Геройӗн, герой-авиаторӑн, генерал-лейтенантӑн, Чӑваш Республикин тата Шупашкар хулин хисеплӗ ҫыннин Николай Гавриловӑн ятне панӑ.
Шкул ертӳҫисем ку сӗнӳпе Николай Гаврилов патне ҫитнӗ. Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗнчен те ҫавӑн пек ыйтнӑ вӗсем.
Асӑннӑ шкулта 5 кадет класӗ. Унта «Кадетские сердца» (чӑв. Кадет чӗрисем) проект пурнӑҫа кӗрет. Малашне шкулта авиаци енӗпе вӗрентме пуҫласа техника дисциплинисене тарӑннӑн ӑша илтерме пуҫласшӑн.
Николай Гаврилов Афганистанра пулнӑ. 2000-е яхӑн ҫар вӗҫевӗнче пулнӑ.
Николай Гаврилов ячӗпе Канаш районӗнчи
Янкӑлч ялӗнчи та шкул хисепленет. Николай Гаврилов ҫав тӑрӑхран, вӑл унта вӗреннӗ.
Чӑваш Енре таркӑнсемпе контрактниксем йышланнӑ. Ҫакӑн пирки пӗлтернӗ паян республикӑн Правительство ҫуртӗнче иртнӗ ирхи планеркӑра Чӑваш Ен Юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Наталья Тимофеева.
Вӑл каланӑ тӑрӑх, Шупашкар тата Канаш хулисенче, ҫавӑн пекех Красноармейски, Куславкка, Вӑрнар тата Тӑвай районӗсенче кӗрхи призывпа плана тултарайман.
Ҫав вӑхӑтрах Ҫӗнӗ Шупашкар хули, Шупашкар, Сӗнтӗрвӑрри, Элӗк, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Канаш, Вӑрмар, Шӑмӑршӑ, Комсомольски, Ҫӗмӗрле районӗсенче плана ирттерсе тултарнӑ. Вӗсене пула республикӑри плана тултарма мйа килнӗ.
Чӑваш Енре иртнӗ ҫулхи кӗрхи призыв вӑхӑтӗнче контрактниксен тата ҫар службинчен тарса ҫӳрекенсен (военкоматсенче ӗҫлекенсем килте тупайман ҫамрӑксен) шучӗ йышланнӑ.
Паян, кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче, Канаш районӗнче пуйӑспа ҫӑмӑл автомашина ҫапӑннӑ. Инкек 15 сехет те 45 минут тӗлӗнче пулса иртнӗ.
Малтанласа палӑртнӑ тӑрӑх, Ӑвӑспӳрт Кипеч ялӗ тӗлӗнче пуйӑс ҫулӗ ҫине «Лада гранта» автомобиль водителӗ хӗрлӗ ҫутта пӑхмасӑр сиксе тухнӑ. Ҫав вӑхӑтра чукун ҫулпа тавар пуйӑсӗ иртсе пынӑ. Инкекре ҫӑмӑл автомобиль водителӗ вырӑнтах вилнӗ. Ҫул-йӗр инспекторӗсем вырӑна пырса ҫитнӗ. Водитель ӳсӗр пулма пултарнӑ текен хыпара та тӗрӗслеҫҫӗ.
Инкеке пула тавар пуйӑсӗ ҫул ҫинчен тухса кайман тесе пӗлтернӗ ҫул-йӗр инспекцийӗ Инстаграмра.
Ҫак инкек ҫулта-йӗрте асӑрханмаллине, пӗрне пӗри хисеплемеллине, пилӗк минут васкаса леш тӗнче ним мар ӑсанма пултарнине тепӗр хут аса илтерет.
Канаш районӗнчи биологсем сайра тӗл пулакан поляр тӑманине асӑрханӑ. Палӑртмалла: юлашки 20 ҫулта ҫак кайӑка республикӑра виҫӗ хутчен кӑна курнӑ, 2010 ҫулта ӑна Чӑваш Енӗн Хӗрлӗ кӗнекине кӗртнӗ.
Ҫак тӑманана чӗрчунсен тӗнчине сыхлакан дирекцин директорӗн ҫумӗ Геннадий Исаков асӑрханӑ. Вӑл кайӑксене 20 ҫул тӗпчет, ку таранччен вара поляр тӑманине республикӑра пӗрремӗш хут курнӑ. Унччен ӑна Чӑваш Енре сӑн ӳкерме май килмен.
Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, республикӑра юр сахал пулни, шӑши евӗр кӑшлакан чӗрчунсем ӗрчесе кайни ҫак тӑманашӑн лайӑх, ҫавӑнпа вӑл кунта тупӑннӑ та.
Шел те, хитре тӗслӗ тӑманана браконьерсем тытма кӑмӑллаҫҫӗ, унран катемпи тӑваҫҫӗ. Кайӑка вӗсенчен сыхлас тӗллевпе ӑна Хӗрлӗ кӗнекене кӗртнӗ те ӗнтӗ.
Чӑваш Енри районсенче 15 шкул автобусӗ панӑ, вӗсемпе шкул сумкакне такӑрлатакан ачасене илсе ҫӳрӗҫ.
ЧР премьер-министрӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ распоряженире палӑртнӑ тӑрӑх, Канаш, Куславкка, Вӑрмар районӗсенче икшер автобус лекнӗ. Патӑрьел, Йӗпреҫ, Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри, Елчӗк районӗсене, Улатӑр, Канаш тата Шупашкар хулисене пӗрер транспорт панӑ.
Ӗнер, раштав уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, 14 сехет те 40 минутра Канаш районӗнчи пӗр ял тӑрӑхӗнче йытӑ 14 ҫулти хӗрачана тапӑннӑ. Ача ун чухне хӑйӗн килӗ умӗнче пулнӑ.
Йытӑ хӗрачана самаях суранлатнӑ. Ҫынсем тӳрех васкавлӑ медпулӑшу чӗннӗ. Ачана травмпункта илсе ҫитернӗ.
Тухтӑрсем палӑртнӑ тӑрӑх, йытӑ хӗрачана сулахай аллинчен тата сулахай уринчен ҫыртса суранлатнӑ. Шурӑ халатлисем ӑна тивӗҫлӗ пулӑшу панӑ.
Ыран, раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, ҫӗршывӑн тӗп хулинче чӑваш поэзийӗн ҫутӑ ҫалтӑрӗсенчен пӗрне, Ҫеҫпӗл Мишшине, халалласа литература каҫӗ ирттерме хатӗрленеҫҫӗ. Кун пирки Мускав хулинчи Чӑваш культурин обществи Фейсбукра паян хыпарланӑ.
Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа (кӑвар чӗреллӗ поэт 1899 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Касаккасси Шӗкӗр (халӗ Ҫеҫпӗл) ялӗнче ҫут тӗнчене килнӗ) 120 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприяти Мускаври Ҫӗнӗ Басман урамӗнчи 4-мӗш ҫуртӑн 1-мӗш ҫуртӗнче вырнаҫнӑ Мускаври национальноҫсен ҫуртӗнчи 6-мӗш залра иртӗ. Литература каҫӗ 18 сехетре пуҫланӗ. Ӑна Мускав хулин Правительстви, Мускав хулин наци политикин тата регионсем хушшинчи ҫыхӑнӑвӗн департаменчӗ тата Мускаври национальноҫсен ҫурчӗ пӗрле йӗркелӗҫ. Ҫапла ӑнланма пулать литература каҫӗ пирки йӗркеленӗ анонса тишкерсен.
Ҫак кунсенче Чӑваш Енри ҫул-йӗр инспекторӗсем инкексем пирки пӗлтерсех тӑраҫҫӗ. Ҫул пӑрлак, машинӑсем хӑвӑрт чарӑнаймаҫҫӗ. Кипкепе ҫуралнисем инкекре чӗрех юлаҫҫӗ пулсан, теприсен шӑпи кӑрарах-ши: вӗсем вырӑнтах вилеҫҫӗ.
Паян Канаш районӗнче инкек пулса иртнӗ. Ирхи 7 сехет те 30 минут тӗлӗнче виҫӗ машина ҫапӑннӑ. Вӗсенчен пӗрин водителӗ, 39 ҫулти хӗрарӑм, вилнӗ.
Ҫул-йӗр инспекторӗсем малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, «Лада Калина» рулӗ умӗнчи хӗрарӑм хӑй умӗнче пыракан «ГАЗель» автомобильтен иртсе каяс тенӗ. Ҫав вӑхӑтра хирӗҫ ҫулпа «Рено» килнӗ. Ӑна та хӗрарӑм-водитель тытса пынӑ. 45-ри водитель хӑйне хирӗҫ сиксе тухнӑ машинӑпа ҫапӑнас мар тесе чарӑнма хӑтланнӑ. Ҫавна май вӑл хирӗҫ ҫул ҫине тухса кайнӑ. Унта хайхи «Лада Калинӑпа» (хайхи малтан асӑннӑ машина. Вӑл хӑйӗн ҫулӗ ҫине кӗме ӗлкӗрнӗ ӗнтӗ) ҫапӑннӑ, «Лада Калина» ҫине хыҫра пыракан «ГАЗель» пырса кӗнӗ.
«Калина» рулӗ умӗнчи хӗрарӑм вырӑнтах вилнӗ. «Рено» салонӗнчи хӗрарӑма тата 8 ҫулхи хӗрачана тухтӑр пулӑшӑвӗ кирлӗ пулса тухнӑ.
+4.3 °C